Nghệ thuật cắt giấy Kirigami Nhật Bản – từ quá khứ đến hiện đại

Cũng đơn giản và tinh tế như trà đạo, thư pháp, bonsai hay nghệ thuật cắm hoa… Kirigami là một loại hình nghệ thuật độc đáo của Nhật Bản. Sự giản đơn và sức sáng tạo đã thổi hồn vào những tờ giấy mỏng manh, tạo nên sức sống cho những tác phẩm Kirigami. Vậy Kirigami là gì? Kirigami có từ bao giờ? Kirigami được ứng dụng trong cuộc sống hiện đại như thế nào?

Kirigami là gì? Bạn đã hiểu đúng về Kirigami?

Kirigami nghĩa là gì?

Kirigami là nghệ thuật cắt giấy truyền thống của Nhật Bản, được ghép từ hai chữ “kiru” (có nghĩa là cắt) và “kami” có nghĩa là giấy. Hiểu một cách đơn giản, Kirigami là môn nghệ thuật tạo hình bằng những đường cắt.

Các tác phẩm Kirigami hiện đại được chia làm 4 nhóm là: Kirigami 0 độ, Kirigami 90 độ, Kirigami 180 độ và Kirigami 360 độ.

Kirigami có giống với Origami?

Nhiều người thường nhầm lẫn Kirigami với nghệ thuật gấp giấy Origami. Tuy nhiên, thực tế, dù đều sử dụng chất liệu chung là giấy xong Origami được dùng để tạo hình còn Kirigami là cắt giấy.

Từ “ori” có nghĩa là gấp lại, xếp lại. Còn “kiru” là sử dụng kỹ thuật cắt để tạo mẫu và phần lớn là được làm từ một tờ giấy nguyên vẹn. Thực tế, Origami truyền thống không cho phép bất kỳ sự cắt bỏ nào, các bước từ đầu đến cuối đơn thuần là gấp một hay nhiều tờ giấy lại với nhau. Thêm đó, việc sử dụng hồ và băng keo cũng rất tối kỵ với Origami. Tuy nhiên, trong nghệ thuật Kirigami, cả hai kỹ thuật trên đều được phép sử dụng.

Nghệ thuật cắt giấy Kirigami – từ quá khứ đến hiện đại

Kirigami xuất hiện từ khi nào?

Nghệ thuật cắt giấy Kirigami được cho là xuất hiện trong các đền chùa của Nhật. Lúc này, nó được xem là cách thể hiện lòng thành kính trước các vị thần.

Đến khoảng thế kỷ 17, Kirigami được biết đến và phổ biến rộng rãi khắp châu Á như một hình thức nghệ thuật đích thực. Không chỉ tại Nhật mà ở Trung Quốc, người ta tạo nên những thiết kế Kirigami tượng trưng cho những điều tốt đẹp như thịnh vượng, quý phái, hoàn hảo, trang nhã…

Và đến nửa cuối thế kỷ 20, khoảng những năm 1960- 1970, Kirigami vượt qua lãnh thổ châu Á và được biết đến tại nhiều quốc gia trên thế giới. Nghệ thuật này đã khơi lại nguồn cảm hứng của nghệ nhân phương Tây với ngành thiết kế giấy. Họ bắt đầu kết hợp Kirigami với những phương pháp truyền thống khác.

Hiện nay, Kirigami trở thành một thú chơi độc đáo của tất cả mọi người. Bên cạnh vật liệu chính là giấy, tất cả những gì mà  người đam mê Kirigami cần chỉ là một cây kéo hay dao cắt giấy, một chiếc thước và tấm bảng lót để cắt.

Kirigami truyền thống khác với hiện đại như thế nào?

Có thể thấy, nghệ thuật cắt giấy Nhật Bản Kirigami xuất hiện từ khá lâu và trở nên phổ biến hiện nay, gắn liền với đời sống tinh thần của người dân xứ Phù Tang như một “thú vui” tinh tế và độc đáo. Vậy từ truyền thống đến hiện đại, Kirigami thay đổi như thế nào?

Từ thuở sơ khai, Kirigami là một sản phẩm đắt đỏ và chỉ gới hạn trong tầng lớp trên khá giả thì hiện nay, mọi người đều có thể tiếp cận với Kirigami. Kirigami truyền thống là một nghề thủ công. Bằng những vật liệu đơn giản như giấy, hồ dán, người ta tạo ra những kiểu thiệp chúc mừng, lịch treo tường hay những món quà lạ mắt.

Các sản phẩm Kirigami hiện đại được gọi là Origamic architecture. Về cơ bản, đây là môn nghệ thuật đặc sắc từ giấy, có liên quan tới tính ba chiều của không gian, kiến trúc, được đưa vào thể hiện trên giấy.

Đặc biệt hơn, những tác phẩm nghệ thuật, đời sống hay tác phẩm có tính suy tưởng và trừu tượng cao. Để tạo ra hình ảnh ba chiều của tác phẩm, đòi hỏi phải có kỹ năng của một kiến trúc sư.

Kirigami hiện đại cũng được ứng dụng rất nhiều vào đời sống, trong những loại hình nghệ thuật như kiến trúc, thời trang hay thậm chí là nghệ thuật múa rối.

Cụ thể:

>>> Ứng dụng Kirigami Lightbox

Còn được gọi là nghệ thuật đèn giấy, là sự kết hợp của nghệ thuật cắt giấy Kirigami và ánh sáng, tạo nên những hộp đèn độc đáo và sáng tạo. Đôi bàn tay khéo léo của người nghệ nhân tạo ra những câu chuyện đầy cảm xúc hay những phong cảnh nổi tiếng thế giới.

>>> Ứng dụng trong trang trí

Có thể thấy, ứng dụng quen thuộc nhất của Kirigami là những tấm thiệp pop-up Kirigami. Thêm đó, nghệ thuật Kirigami cũng được ứng dụng để trang trí. Đó có thể là những bông tuyết được cắt cầu kỳ, biến tấu không gian thêm kỳ ảo hay tạo điểm nhấn cho bức tường với bức silhouttes…những sáng tạo đa dạng, mang đậm dấu ấn cá nhân.

>>> Nghệ thuật múa rối

Nghệ thuật múa rối Nhật Bản đôi khi cũng sáng tạo ra những con rối bằng giấy từ kỹ thuật Kirigami, xong vẫn đảm bảo các bộ phận có  thể sử dụng được.

>>> Kirigami trong các tác phẩm nghệ thuật

Kirigami được giới thiệu trong chương trình thủ công của học sinh tiểu học tại Nhật Bản. Loại hình nghệ thuật tưởng chừng đơn giản này cũng là ý tưởng sáng tạo độc đáo của những nghệ sĩ. Nổi bật nhất phải kể đến modular Kirigami – nghệ thuật tạo hình khối lấy cảm hứng từ việc ghép lại những chi tiết đơn giản và giống hệt nhau để tạo nên một kết cấu mới.

>>> Ứng dụng trong thời trang và kiến trúc

Không chỉ xuất hiện trong những tác phẩm trưng bày đơn giản, Kirigami còn được “biến hóa” trong những chất liệu khác, trong các sản phẩm nội thất, thời trang hay thậm chí là trang sức.

>>> Kirigami và những đột phá công nghệ

Không dừng lại ở ngành thiết kế, Kirigami thậm chí còn vươn mình đến những thiết kế công nghệ cao.

Mới đây, nhóm nghiên cứu vật liệu tại Trường đại học Michigan đã chế tạo thành công một loại vật liệu dẫn điện mới, có khả năng co dãn và uốn cong một cách đầy linh hoạt. Đây được xem là một bước đột phá đáng kinh ngạc trong ngành sản xuất vật liệu công nghệ, hứa hẹn sự ra đời của pin siêu mỏng hay những thiết bị công nghệ thông minh trong tương lai. Điều thú vị là khám phá hoàn toàn được khơi nguồn từ nghệ thuật cắt giấy Kirigami.

Thông thường, sức căng của các loại vật liệu dẫn điện có thể chịu được khoảng 2%. Tuy vậy, nếu áp dụng mô hình thiết kế kiểu Kirigami thì nó có thể giúp làm tăng sức căng bề mặt của các vật liệu này lên đáng kể. Cụ thể, một tấm composite được thiết kế với một dạng cấu trúc tương tự tác phẩm Kirigami có thể chịu được lực căng lên đến 370%, so với mức 4% cấu trúc ban đầu.

Có thể thấy, Kirigami thực sự là tấm gương phản chiếu mọi diện mạo phong phú của sức sáng tạo không giới hạn của con người. Bài viết hi vọng đã đem đến chia sẻ hữu ích, giúp bạn hiểu thêm về nghệ thuật cắt giấy Nhật Bản.